Նուկլեինաթթուներ, դրանց ֆունկցիաները, գենետիկական կոդ
Նուկլեինաթթուները պոլիմերներ են, որոնց մոնոմերները կոչվում են նուկլեոտիդներ։ Այդ նյութերը առաջին անգամ հայտնաբերեն են 19-րդ դարում, շվեյցարացի կենսաքիմիկոս Ֆ․ Միշեսը։ Դրանից հետո նուկլեինաթթուների բջիջները գտնվել են նաև բջջի այլ օրգանոիդներում և մասերում։
Բջջում կա երկու տեսակի նուկլեինաթթուներ՝ ԴՆԹ և ՌՆԹ։ ԴՆԹ-ն իրենից ներկայացնում է երկու՝ մեկը մյուսի շուրջը, որոնցից յուրաքանչյուրը պոլիմեր է, որի մոնոմերները նուլեոնիդներ են։ ԴՆԹ-ի մեկ մոլեկուլում կարող են լինել միլիոնավոր նուկլեոտիդներ։
Նուկլեոտիդի միացությունը կազմված է երեք նյութից՝ ազոտական որոշակի տեսակի հիմքից, ածխաջրից և ֆոսֆորական թթվից։ ԴՆԹ-ի մոլեկուլում կա 4 տեսակի նուկլեոտիդներ, որոնցում ածխաջուրը և ֆոսֆորական թթուն միանման են(տարբերվում են միայն ազոտական հիմքերով)։
ԴՆԹ-ի մի շղթայի նուկլետիդի դիմաց մյուս շղթայում հայտնվում է խիստ որոշակի նուկլեոտիդ։ Այս զուգակցումներից յուրաքանչյուր զույգ նուկլեոտիդները իրար լրացնում են։
ՌՆԹ-ն իր կառուցվածքով նման է ԴՆԹ-ի մեկ շղթային։ ՌՆԹ-ի նուկլետիդներում ածխաջուրը ոչ թե դեզօքսիռիբոզն է, այլ ռիբոզն է։
Բջջում կան ՌՆԹ-ների մի քանի տեսակներ, որոնց ֆունկցիան սպիտակուցի սինթեզին մասնակցությունն է։ Դրանք են փոխադրող ՌՆԹ-ները, որոնք չափերով ամենափոքրն են և իրենց են կապում ամինաթթուները և փոխադրում սպիտակուցի սինթեզի վայրը։ Մյուսը տեղակատվական (ինֆորմոցիոն) ՌՆԹ-ներն են։ Դրանք ԴՆԹ-ից սպիտակուցի տեղեկատվությունը փոխադրում են սպիտակուցի սինթեզի վայրը։ Ամենավերջինը ռիբոսոմային ՌՆԹ-ն ունեն ամենամեծ մոլեկուլների և սպիտակուցների հետ միասին ձևավորում են ռիբոսոմներ։
Նուկլեինաթթուների հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցների կառուցվածքի տեղեկատվության պահպանումն է, հաջորդ սերունդների փոխանցումը, ինչպես նաև սպիտակուցի սինթեզի իրականացումը։
ԴՆԹ-ն օժտված է ինքնավերարտադրման հատկությամբ, որի շնորհիվ պահպանում էտեղեկատվությունը։ Իսկ ՌՆԹ-ն ապահովում է այդ տեղեկատվության վերհանումը և համապատասխան սպիտակուցների կազմավորումը։
Մարիա Շոկարյան 