Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

• Պատրաստ լինել Հարուկի Մուրակամիի «Սպիտակ սուտ» ստեղծագործությունը բանավոր ներկայացնելուն:
• Գրում ենք աշխատանք հետևյալ թեմաներից մեկով.
  • Սուտը և իմ ընթերցած ստեղծագործությունները
  • Ստախոսների կերպարները ինձ ծանոթ ստեղծագործություններում
  • այլ

Ստախոսների կերպարները ինձ ծանոթ ստեղծագործություններում

<<Հացը>> պատմվածքում տղան իր ծնողներին միշտ խաբում էր, որ նա գիրք է կարդում նրա համար, որպեսզի մենակ, թե նա գործ չաներ։

<<ՉախՉախ Թագավորը>> հեքիաթում խորամանկ աղվեսը խաբում էր թագավորին, թե իբրև աշխարհում ՉախՉախ անունով մի թագավոր կա։

<<Բուքը,երգը,երեխան>> պատմվածքում երեխան ինքն իրեն խաբում էր, որ նրա որտերը իրենը չեն, որպեսզի չի մրսում։

<<Կարմիր Գլխարկ>> հեքիաթում գայլը խաբում էր Կարմիր Գլխարկին, իբրև նա ավելի կարճ ճանապարհ գիտի տատիկի տուն գնալու համար։

<<Լուցկիներով աղջիկը>> պատմվածքում կարծում եմ, որ փոքրիկ աղջիկը իրեն նույնպես խաբում էր,ավելի ճիշտ նրա ուղեղը նրան խաբում էր, որ լուցկին վառելով նա տեսնում էր տոնածառ, իր տատիկին և այլն։

Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

Պատմողական, հարցական, հրամայական և բացականչական տեսակի նախադասությունների օրինակներ գրել մեր (քո) ընթերցած ստեղծագործություններից:

Լուցկիներով աղջիկը

Պատմողական նախադասություն

Այդ երեկոյան այնքան ցուրտ էր…։ Ձյուն էր գալիս, խավարը թանձրանում էր:

Ու աղջիկն այդ օրը կորցրեց իր կոշիկները, երբ ամբողջ թափով սլացող երկու կառքերից վախեցած՝ փորձեց վազքով կտրել փողոցը:

Մի կոշիկը նա այդպես էլ չգտավ, իսկ մյուսը մի տղա խլեց՝ հայտարարելով, որ դրանից իր ապագա երեխաների համար հիանալի օրորոց կստացվի:

Հարցական նախադասություն

Ճիշտ է, երբ տնից դուրս էր գալիս, կոշիկներով էր, բայց մի՞թե շատ օգուտ էին բերում հսկայական հին կոշիկները, որոնք առաջ նրա մայրն էր կրում։

Կրակն այնպես լավ էր նրա մեջ վառվում, այնպիսի ջերմություն էր շնչում: Բայց ի՞նչ պատահեց:

Հրամայական նախադասություն

-վերցրու՛, վերցրու՛ ինձ քեզ մոտ:

Բացականչական նախադասություն

Ախ, ինչպե՜ս կտաքացներ նրանց փոքրիկ լուցկու կրակը…

— Տատի՛կ,- բացականչեց աղջիկը

1. Օժանդակ բայի տեղը փոխելով՝ նախադասության անդամները հերթով շեշտել: Օրինակ՝
   • Ես նրան պատմելու եմ այսօր եղելությունը:
   • Ես եմ նրան պատմելու այսօր եղելությունը:
   • Ես նրան եմ պատմելու այսօր եղելությունը:
   • Ես նրան այսօր եմ պատմելու եղելությունը:
   • Ես նրան այսօր եղելությունն եմ պատմելու:
2. Ճամփորդությունը երեկ շարունակում էին քայլարշավով:

Ճամփորդությունն էին երեկ շարունակում քայլարշավով։

Ճամփորդությունը երեկ էին շարունակում քայլարշավով։

Ճամփորդությունը երեկ քայլարշավով էին շարունակում։

• Ստեղծագործություններն այս ամիս ընթերցվում են՝ ըստ օրացուցի:

Ստեղծագործություններն են այս ամիս ընթերցվում՝ ըստ օրացույցի։

Ստեղծագործություններն այս ամիս են ընթերցվում՝ ըստ օրացույցի։

Ըստ օրացույցի են, ստեղծագործությունները այս ամիս ընթերցվում։

• Դպրոցում այսօր հավաքվում են մրցույթի մասնակիցները:

Դպրոցում են այսօր հավաքվում մրցույթի մասնակիցները։

Դպրոցում այսօր են հավաքվում մրցույթի մասնակիցները։

Մրցույթի մասնակիցներն են այսօր հավաքվում դպրոցում։

1. Նախորդ նախադասության պատմողական՝ հաստատական նախադասությունները դարձնել ժխտական:

Ճամփորդությունը երեկ չէինք շարունակում քայլարշավով։

Ստեղծագործությունները այս ամիս չեն ընթերցվում՝ ըստ օրացույցի։

Այսօր դպրոցում դեռ չեն հավաքվում դպրոցի մասնակիցները։

1. Պատմողական, հարցական, հրամայական և բացականչական տեսակի երկուական նախադասություն կազմել:

Պատմողական նախադասություն

Վաղը մենք գնալու ենք ինձ նոր շոր գնելու։

Այս գիրքը այդքան էլ չտպավորվեց իմ մեջ։

Հարցական նախադասություն

Կարծեմ դու վաղը դպրոց չես գնալու, այդպես չէ՞։

Ինչու՞ ես այստեղ միայնակ նստել։

Հրամայական նախադացություն

Հանկարծակի այստեղ չկանգնե՛ս։

Գիշերները դու ոչ մի տեղ չե՛ս գնալու։

Բացականչական նախադասություն

Վա՜ախ, ինչ գեղեցիկ այդգի է։

Աա՜ախ, ոտքս ցավում է։

1.Просклоняй имена существительные.

И. п. кто? Белка, телефон

Р.п. кого? белку, телефона

Д.п. кому? белку, телефону

В.п. кого? белку, телефон

Т.п. кем? белкой, телефоном

П.п. о ком? белке, телефоне

2.Впиши подходящие по смыслу предлоги, укажи все падежи существительных.

Добежать до(родительный) реки, подъехал к(дательный) заводу, летел над(творительный) полем, читал про(винительный) животных, смотрел на(винительный) картину, нашёл в(винительный) портфеле, поставил на(винительный) полку, ушёл с(родительный) другом, поздравление от(родительный) мамы, поскакал по(дательный) дороге.

3.Определи род существительных, запиши слова в три столбика. Над столбиками напиши :м.р., ж.р, ср.р.

Жидкость(ж.р.), кино(ср.р.), киносъемка(ж.р.), конь(м.р.), рассада(ж.р.), такси(ср.р.), свет(м.р.), поездка(ж.р.), новоселье(ср.р.), подъезд(м.р.), троллейбус(м.р.).

4.Определите род существительных и составьте с ними словосочетания или предложения.

Кафе, папа,книга ,море , окно , чудовище,стол,директор,неряха ,дом,кофе ,молоко,лошадь,дверь,площадь,художник,овец,алкоголь,писатель,озеро,дядя,время,имя ,фамилия, плакса, птица

Хорошее Кафе, любимый папа, интересная книга, прозрачное море, чистое окно, страшное чудовище , дорогой стол, строгий директор, глупая неряха, красивый дом, горькое кофе ,белое молоко, быстрый лошадь, скрипучий дверь, большая площадь, талантливый художник, грязный овец, противный алкоголь, старый писатель , большое озеро, заботливый дядя, короткое время, красивое имя, странная фамилия, плаксивая плакса, необыкновенная птица

 5.Запишите слова в единственном числе. 

Утята — утка Цыплята — цыплёнок Мышата — мышка Тополя — тополь Поросята —  поросёнок Жеребята —  жеребёнок 6.Укажи существительные, которые не употребляются в единственном числе: Ручки Духи Облака Шкафы Брюки Диваны Ножницы Ученики Деньги 7.Укажи существительные, которые не употребляются во множественном числе: Посуда Слог Хлопок Обувь Колесо Роза Весло Табак

• Պատրաստ լինել հաջորդ ժամի համար «Պարտուսի գերին» պատմվածքը բանավոր ներկայացնելուն, քննարկելուն:
• Ընտրում ենք թեմաներից մեկը և վերլուծում ստեղծագործությունները:
  • «Բուքը, երգը, երեխան»
    • Երեխայի երգն ու բուքը
    • Երեխայի կերպարը «Բուքը, երգը, երեխան» պատմվածքում
    • այլ
  • «Սիրելու տարիք» 
    • Սիրելու տարիքի առանձնահատկությունները պատմվածքում
    • Աղջկա դերը «Սիրելու տարիք» պատմվածքում
    • Տղայի կերպարը «Սիրելու տարիք» պատմվածքում
    • այլ

---

• «Պարտուսի գերին

Հենդոյի կերպարը «Պարտուսի գերին» պատմվածքում

Հենդոն մի փոքր ալարկոտ, սակայն (ինչպես ասում են) ոսկե ձեռքեր ունեցող տղա էր։ Նա չէր սիրում դաս սովորել և դրա համար շուտով երկորորդ տարին կլիներ ինչ նա մնում էր վեցերրորդ դասարանում։ Ուսուցիչները նրան միշտ ուշադրություն չէին դարձնում և ժողովների ժամանակ նրան միշտ տանում էին այգի։ Ամեն կիսամյակին Հենդոյի առարկայական գնահատականները եղել էին երկուս, սակայն աշխատանք՝ հինգ։ Աշխատանքը հինգ էր, որովհետև Հենդոն միշտ պատրաստում էր փայտից տարբեր իրեր՝ աթոռ, սեղան և այլն։

«Պարտուսի գերին» պատմվածքի կարևոր դասերը

այլ

Կարդալով այս պատմվածքը կարելի է հասկանալ, որ Հենդոն զբաղվում էր միայն իր սիրելի գործով՝ փայտե իրեր պատրաստելով։ Նրա մոտ դա շատ լավ էր ստացվում և ամենակարևորը նա դա հաճույքով էր անում։ Այդ աշխատանքների համար նրան միշտ հինգ էին դնում։ Սակայն կիսամյակի վերջ նրա աշխատանքը նշանակել էին երկու։ Նա նույնպես ամեն ինչ լավ էր արել, սակայն ուսուցիչները արդեն սովորել էին նրա երկուսների և ինքնաբերաբար երկուս էին դրել։ Այդ լսելով Հենդոն չդիմացավ և պատուհանից ցատկեց։ Ցատկեց, որովհետև նրան շատ ցավալի էր լսել այն փաստը, որ նրա սիրելի և միակ գործը, որը նա արել էր երկուսի էր արժանացել։

Սակայն ըստ ինձ կար այլ ճանապարհ։ Հենդոն կարար ցատկելու փոխարեն գնար և ավելի լավ աթոռ պատրաստեր, իսկ սովորելու վերաբերյալ ըստ ինձ Հենդոն պետք էր գոնե ինչ-որ գաղափար ունենար առարկաներից և սկսեր սովորել։ Իսկ ուսուցիչները մեղավոր էին, որ Հենդոյին չէին օգնում սովորել կամ խորհուրդներ տալ։

• Անհատական կամ խմբային աշխատանք. Սիրադեղյանի պատմվածքներից մեկի ձայնագրության կամ տեսանյութի պատրաստում:
  • «Բուքը, երգը, երեխան»
  •  «Սիրելու տարիք»
  • «Պարտուսի գերին»
  • «Շատ չհամարվի»
  • «Ափսոս էր երեխան»
  • Հրանտ Մաթևոսյանը Սիրադեղյանի մասին
  • Վանո Սիրադեղյանը՝ Գրանիշում
  • Այլ ուսումնական նյութեր

1․Հավասարասրուն սեղանի անկյունագիծը կիսում է նրա բութ անկյունը: Սեղանի փոքր հիմքը 3 է, իսկ պարագիծը’ 42: Գտեք սեղանի մեծ հիմքը:

2․ C K-ն ABCD հավասարասրուն սեղանի AD մեծ հիմքին տարած բարձրությունն է: Գտեք KD-ն, եթե ВС=9, AD=15:

3․ CK-ն ABCD հավասարասրուն սեղանի AD մեծ հիմքին տարած բարձրությունն է: Գտեք սեղանի հիմքերը, եթե նրանց գումարը 18 է, իսկ KD-ն 1 է:

4․CK-ն ABCD հավասարասրուն սեղանի մեծ հիմքին’ AD-ին տարած բարձրությունն է: Գտեք АК-ն, եթե BC=7, AD= 16:

5․Գտեք ուղղանկյուն եռանկյան ներքնաձիգին տարած միջնագիծը, եթե
ներքնաձիգը 16 է:

6․ABCD շեղանկյան անկյունագծերը հատվում են О կետում, անկյուն АВС=60°: Գտեք АОВ եռանկյան անկյունները:

Եռանկյուն AOB-ն ուղղանկյուն եռանկյուն է համարվում, հետևաբար <O = 90^o:

<B = 60/2 = 30^o

<A = 180 — (30 + 90) = 60^o

7․ABCD շեղանկյան անկյունագծերը հատվում են О կետում, ընդ որում АО=3,6սմ, անկյուն ABC=60°: Գտեք շեղանկյան կողմը:

Այն խնդրում պարզեցինք, որ ∆AOB-ի անկյունները՝ <B = 30^o, <O = 90^o, <A = 60^o:

Ըստ ուղղանկյան եռանկյան հայտանիշի՝

AB = 3,6 * 2 = 7,2սմ

Քանի որ շեղանկյան կողմերը իրար հավասար են, կունենանք՝

AB = BC = CD = DA = 7,2սմ

8․ABCD շեղանկյան A անկյունը 130° է: Գտեք ABC եռանկյան անկյունները:

<BAO = 130/2 = 65^o

∆ABC հավասարասրուն է, այդ դեպքում կունենանք՝

<B = 180 — 130 = 50^o

Առաջադրանքներ

1․Տրված է AL հատվածը, O -ն հատվածի կենտրոնն է: Գտիր հատվածի կենտրոնի նկատմամբ համաչափ կետեր:

Պատասխան՝ H և E

2․ Տրված է AL հատվածը: Ընտրիր J կետի նկատմամբ համաչափ կետերը: 

Պատասխան՝ H և L

3․

 Ո՞ր կետն է D կետին համաչափ՝ (−4;0) կետի նկատմամբ:

• E
• G
• C
• F
• A
• H
• B

4․

 Գտիր Оx առանցքի նկատմամբ B կետին համաչափ կետը:

• F
• C
• G
• D
• H
• E
• A

5․ K(−10; −7) կետին (0;0) կետի նկատմամբ համաչափ է (10;7) կոորդինատներով կետը:

6․Նշիր այն պատկերները, որոնք ունեն համաչափության կենտրոն: 

• Սեղան
• Քառակուսի
• Հնգանկյուն
• Ուղղանկյուն

7․Կոորդինատային հարթության վրա գծիր քառանկյուն, որի գագաթները հետևյալ կետերն են՝ A(6; 2), B(2; −6), C(−6; −2) և D(−2; 6)

Գծիր A₁B₁C₁D₁ քառանկյունը, որը համաչափ է տրված քառանկյանը՝ կոորդինատների սկզբնակետի նկատմամբ:
Թվարկիր A₁B₁C₁D₁ քառանկյան գագաթները:

8․L(−4; 5) կետին Оy առանցքի նկատմամբ համաչափ է (4;-5) կոորդինատներով կետը:

9․

Տրված է ABCD քառանկյունը:

Գտիր ABCD քառանկյան համաչափության առանցքը:

• DB
• CA
• BC
• BD
• BA
• CO

10․Նշիր այն պատկերները, որոնք ունեն համաչափության առանցք: 

• Շրջան
• Քառանկյուն
• Եռանկյուն
• Շեղանկյուն

11․B կետը y=x առանցքի նկատմամբ համաչափ է E կետին:

Առաջադրանքներ 79 – 83

79)ա) Նշանակենք առաջին թիվը x-ով, իսկ երկրորդը y-ով:

Այդ դեպքում կստանանք․

{x + y = 10|=> {x = 10 + 4/2 = 7

{x — y = 4 |=> {y = 10 — 4/2 = 3

Պատ՝ x = 7, y = 3

բ) Նշանակենք առաջին թիվը x-ով, իսկ երկրորդը y-ով:

{x + y = 21|=> x = 21 + 9/2 = 15

{x — y = 9 |=> y = 21 — 9/2 = 6

Պատ՝ x = 15, y = 6

80)ա)Նշանակենք առաջին թիվը x-ով, իսկ երկրորդը y-ով:

{y + x = 40|=> x — 6 = 40 — x| => 2x = 46| => x = 23

—

{y + 6 = x | => y = 40 — y | => y = 17

Պատ՝ x = 23, y = 17

բ)Նշանակենք առաջին թիվը x-ով, իսկ երկրորդը y-ով:

{x + y = 23 | => -x + y = 15| => y = 15 + 23/2 = 19

{15 + x = y | => x + y = 23 | => x = 23 — 15/2 = 4

Պատ՝ y = 19, x = 4

81)ա) Նշանակենք առաջին թիվը x — ով, իսկ երկրորդը՝ y — ով(y = 2x)։

{4x + 2y = 44| => {2x + y = 22 | => {4x = 22 | => x = 22/4 = 11/2 = 5,5

—

{ y = 2x | => {y = 2x | =>{ y = 11

բ) Նշանակենք առաջին թիվը x — ով, իսկ երկրորդը՝ y — ով(y = 3x)։

{2x + 3x = 42 | տարբերակ

5x = 42

x = 42/5 = 8.4, y = 25.2

---

x + 6x = 42 || տարբերակ

7x = 42

x = 6

y = 18

82) Նշանակենք առաջին թիվը x — ով, իսկ երկրորդը՝ y — ով(y = x + 10)։

{y/3 + x = 70 | => y/3 — 10 = 70 — y | => y — 30 = 210 — 3y | => 4y = 240 | => y = 60

—

{x + 10 = y | => x = 50

83) ա) Նշանակենք առաջին թիվը x — ով, իսկ երկրորդը՝ y — ով։

{2x = 1 + y | => 2*{y = 2x — 1| => 2y = 4x — 2| => 3x = 9| => x = 3

{ 2y = x + 7| => {2y = x + 7 | => 2y = x + 7 | => y = 5

բ) Նշանակենք առաջին թիվը x — ով, իսկ երկրորդը՝ y — ով։

{4x = y + 6 | => {4x = y + 6 | => {4x = y + 6 | => 11y = 1| => y = 1/11

{3y = x — 1,5| => 4*{x = 3y + 1,5| => {4x = 12y + 6 | => x = 67/44 | => 1 23/44

Անանիա Շիրակացու ծննդյան թիվը մինչև հիմա անհայտ է, սակայն նրա մասին կան այլ տեղեկություններ։ Անանիա Շիրակացին եղել է Անանիա գյուղից։ Նախնական կրթությունը նա ստացել է Դպրեվանքի դպրոցում, որտեղ սովորել է Աստվածաշունչը և Սողոմն Սողոմոսարանի գիրքը, արից հետո նաև, որոշում է շարունակել իր ուսումը։ Քանի որ Հայաստանում այդ ժամանակ գիտական գրքերը շատ քիչ էին, Անանիա Շիրակացին մեկնում է դեպի Բյուզանդիա։

Մի քանի ամիս անց նա հանդիպում է իր ծանոթներին և նրանք նրան հայտնում են Տյուքիկոս Բյուզանդացու մի գիտունի մասին, որը ապրում էր Տրապիզոնում։ Եվ այդպես Անանիա Շիրակացին ութ տարի սովորում է Տյուքիկոսի մոտ, որից ստանում է հիանալի կրթություն։ Նրա կրթությունը ստանալուց հետո նա վերադառնում է Հայաստան, բացում է իր դպրոցը և սկսում է գրել զանազան դասագրքեր։

Նրա իմացած ոլորտների քանակը շատ մեծ է։ Նա զբաղվել է փիլիսոփայությամբ, աստղագիտությամբ, աշխարհագրությամբ, մաթեմատիկայով, տոմարագիտությամբ, ալքիմիկոսությամբ։ Նրա աշխատանքներկի մեջ շատ է նշել աստղագիոտության գործնական կիրառությունները։ Մաթեմատիկական բովանդակություն ունեցող աշխատանքներից ամենաարժեքավորը թվաբանության դասագիրքն է՝ գումարման, հանման, բազմապատկման և բաժանման գործողություններն ամփոփող աղյուսակներով։ 

Այժմ պահպանվել են Անանիա Շիրակացու զանզան աշխատանքները, օրինակ՝ «Տիեզերագիտությունը», «Կենդանակերպի համաստեղությունների մասին», «Ամպերի և մթնոլորտային նշանների մասին», «Արեգակի ընթացքի (շարժման) մասին» և այլ աշխատաքնենրը։

Անանիա Շիրակացու խնդիրները մեզ միայն փոքր մասն է հասել, սակայն որոշները պահպանվել են։ Ահա Անանիա Շիրակացու որոշ խնդիրներից մեկը։

Հին Աթենքում կար ջրհոր, որը լցվում էր 3 խողովակներից: Խողովակներից մեկը ջրամբարը լցնում էր 1 ժամում, մյուսը` 2 ժամում, իսկ երրորդը` 3 ժամում:
3 խողովակները միասնի քանի՞ ժամում կլցնեն ջրհորը:
«Անանիա Շիրակացի, VII դար»

Ծանոթանում ենք «Սեբաստացու օրեր. կրթահամալիրի տոն» նախագծին:

• Ծանոթացում մեկնարկային մեդիափաթեթին, մեկ նյութի ընտրություն, ուսումնասիրում,
• Ծանոթություն Աշոտ Բլեյանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր. ինչպես սկսվեց ամեն ինչ» հարցազրույցին. ,
• Բլոգում գրում ենք նրա մասին, ինչ սովորեցինք ընթերցածից:

Ընթերցածից ավելի շատ ինֆորմացիա իմացա մեր կրթահամալիրի մասին։ Հետաքրքրությամբ ընթերցեցի, թե ինչպես է ստեղծվել մեր կրթահամալիրը։ Հետաքրքիրն էր, թե ինչու է մեր դպրոցը կոչվել հենց <<Մխիթար Սեբաստացի>> կրթահալիր և վերջապես պատասխանը ստացա։ Իմացա, թե ինչու է կրթահամալիրի տոնը հենց նշվում նոյեմբերին և այլն։

• «Սա մի վայր է, որտեղ…» թեմայով տեղեկատվական-գովազդային տեսանյութերի պատրաստում՝ նվիրված կրթահամալիրի տոնին: