Առաջադրանքներ

1․Որոշիր, թե արդյո՞ք 2x²−4y+7=0 երկու փոփոխականներով հավասարումը գծային է:

Ոչ, քանի որ անհայտների գործակիցներից մեկը ունի քառակուսի։

2․Որոշիր 2x+y−5=0 երկու անհայտներով գծային հավասարման a, b և c գործակիցները:

 2x+y−5=0

a = 2x

b = y

c = -5

3․4x+6y−24=0 գծային հավասարման մեջ որոշիր x=0 արժեքին համապատասխանող y-ի արժեքը:

4x + 6y — 24 = 0

0 + 6y — 24 = 0

6y = 24

y = 4

4․9x+17y=45 գծային հավասարման մեջ գտիր y=0 արժեքին համապատասխանող x -ի արժեքը:

9x + 17y = 45

9x + 0 = 45

9x = 45

x = 5

5․Տրված է y(x)=-3x+2 ֆունկցիան: Լրացրու աղյուսակը: 

x	−3	4	5.6	10
y	11	-10	-14,8	-28

6․Տրված է երկու փոփոխականներով 4a−7b+48=0 գծային հավասարումը: Օգտագործելով այն` գրիր b փոփոխականը մյուս փոփոխականի՝ a-ի միջոցով: 

4a−7b+48=0

4a + 48 = 7b

b = 4 + 48/7

7․Պարզիր, թե արդյո՞ք (3;2) թվազույգը 5x+2y−12=0 հավասարման լուծումն է: 

Ոչ, այն հավասարման լուծում չէ։

5x+2y−12=0

15 + 4 — 12 = 0

6 = 0

8․Գտիր ax+8y=20 հավասարման a գործակցի արժեքը, եթե հայտնի է, որ (2;3) թվազույգը այդ հավասարման լուծում է:

 ax+8y=20

2a + 24 = 20

2a = 20 — 24

2a = -4

a = -2

9․Պարզիր, թե արդյո՞ք 5x+6y−9=0 և 10x−3y−3=0 ուղիղները հատվում են A(0.6;1) կետում:

5x+6y−9=0

3 + 6 — 9 = 0

9 — 9 = 0

10x−3y−3=0

6 — 3 — 3 = 0

3 — 3 = 0

Այո հատվում են

10․5x−4y−13=0 հավասարումով տրվող ուղղի վրա գտնվող կետի աբսցիսը հավասար է 1: Հաշվիր այդ կետի օրդինատը:

5x−4y−13=0

5 — 4y — 13 = 0

5 — 13 = 4y

-8 = 4y

y = -2

Դասագրքից՝ 5,7,8,9,11-13

Շրջապատող միջավայրը, մարդու բնակության և իր գործունեության միջավայրն է։ Հիմնականում ասելով շրջակա միջավայր հասկնաում ենք հենց մեզ շրջապատող միջավայրը, սակայն այն ունի առավել լայն հասկացություն։

Մարդը կենդանի է, այսինքն այն կապ ունի բնության հետ և դրանով կարելի է եզրակացնել, որ մարդը առանց բնության չի կարող ապրել։ Կարելի է ասել, որ բնությունը այն միջավայրն է, որտեղ մարդը գոյատևում է։

Սակայն մենք նաև գիտենք, որ մարդը հասարակական էակ, այսինքն՝ այն չի կարող գոյատևել միայն բնության միջավայրում և դրա համար նա ստեղծում է նաև հասարակական միջավայր։

Դարերի ընթացքում մարդիկ ստողծում են տարբեր իրեր, որոնք օգնելու են մարդուն ապրել հասարակական և բնական միջավայրում։ Նրանք ստեղծում են, օրինակ՝ խոհանոցի պարագաներ, գործիքներ, խանապարհներ, տներ և այլն։

Ասեմ նաև, որ ասում են, որ մարդիկ ապրում են երկրորդ բնության մեջ։ Դա այն բնությունն է, որը հենց մարդն է ստեղծել, օրինակ՝ գործարանները, ջրամբարները, օդանավակայանները, քաղաքները և այլն։

Վերհիշում ենք դերանունները:

1. Դերանունները խմբավորել՝ ըստ տեսակի (անձնական, ցուցական, որոշյալ, անորոշ, հարցական, հարաբերական, փոխադարձ, ժխտական):
   • Իրար(փոխադարձ), այս(ցուցական), ոչ ոք(ժխտական), ինքը(ցուցական), որքա՞ն(հարցական), բոլորը(որոշյալ), ինչ-որ(անորոշ), մենք(անձնական), այդքան(որոշյալ), երբ(հարաբերական), ո՞ր(հարցական), ոչ մեկը(ժխտական), միմյանց(փոխադարձ), այդպես(ցուցական), ինչպիսի(հարաբերական), ով(անձնական), ամեն մի(որոշյալ), որևէ(անորոշ), դրանք(ցուցական), սա(ցուցական):
2. Կետերի փոխարեն պահանջված ձևով տեղադրել նա կամ ինքը դերանունները:
   • Ի՞նչ առյուծ, այդ վախկոտը նա ստվերից էլ է վախենում:
   • Այդ վախկոտն ինքն ինքը ստվերից էլ է վախենում:
   • Որսորդն ինքը հրացանն էր թփի տակ թողել:
   • Որսորդը խուսափում էր հարևանին հանդիպելուց, ախր նա հրացանն էր թփի տակ թողել:
   • Պապն ինքը երկար կյանքի ընթացքում այդպիսի գեղեցկություն չէր տեսել:
   • Նա հյուրերին ողջունեց ինքը իմացած բոլոր լեզուներով, բայց նա կարծես թե նորից չհասկացան:
   • Գնչուն ասում էր, որ նա ամբողջ աշխարհում ման էր եկել:
   • Հայրը որդու մասին ասում էր, որ ինքը իր տեսած ամենախելացի երիտասարդն է:
   • Որդուն ուղղված նամակում գրում էր, որ նա հետաքրքրվողներին թող ինքը ասի, որ նա շուտով գալու է:
   • Երգչի մասին ասում էր, որ ինքը շատ վաղուց է ճանաչում, նա իր մանկության ընկերն էր եղել:
3. Ընդգծված դերանունները փոխարինել համապատասխան հոդերով:
   • Քո ընկերը մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:

Ընկերդ մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով։

• Իմ որսն իր ոտքով եկավ:

Որսս իր ոտքով եկավ։

• Մենք, այսինքն՝ ծովափի բնակիչները, ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը:

Մենք՝ ծովափի բնակիչները, ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը:

• Դու՝ մեր ամենաուժեղ մարզիկը, հաղթանակով պիտի գաս:

Ամենաուժեղ մարզիկս, հաղթանակով պիտի գաս

• Ես ծեր որսորդ եմ ու կյանքում շատ բան եմ տեսել:

Ես ծեր որսորդս կյանքում շատ բան եմ տեսել

1. Քո սիրտը քար է:

Սիրտտ քար է։

1. Ձեր ձեռքն ընկնողին պրծում չկա:

Ձեռքն ընկնողին պրծում չկա

1. Դերանունների գործածության հետ կապված սխալները գտնել և ուղղել:
   • Մի վարժեցնող փոկին խոսել է սովորեցրել: Նա իր սանիկի խոսելու ընդունակությունը զարգացրել է երեք տարում: Այդ ժամանակամիջոցում իր (փոկի) սիրած ծովատառեխը տալու և խրախուսելու միջոցով հասել է նրան, որ փոկն անգլերեն բարևում է: Այլևս ոչ ոք չէին ուզում տեսնել այդ մարդուն:
   • Տասնվեցերորդ դարի բոլոր ազնվական մարդիկ Ամերիկան հայտնագործողներից նոր նվեր ստացան:
   • Ամբողջ աշխարհն է հետևում ռոբոտների արտադրությանը: Ֆիրմայի արտադրած բոլոր նոր մեքենաները շատ արագ սպառվել են:
2. Տրված ժխտական և անորոշ դերանուններով նախադասություններ կազմել:
   • Ինչ-որ, մի քանի, ուրիշ, ոչ մի, ոչ ոք, ոչինչ:

Ինչ-որ մեկը գիշերը իմ դուռը թակեց։

Մեր դասարանից մի քանի հոգի գնացել էր տեղափոխվել էին։

Խանութից կարմիր ամանի փոխարեն վերցրեցի ուրիշ գույնի աման։

Ոչ մի ձայն չէր լսվում այսօր անտառում։

Բացի իմ երեք ընկերներից ոչ ոք չէր եկել բակ։

Երեկ ես ամեն ինչ արել էի, դրա համար այսօր ոչինչ չունեմ անելու։

1. Տրված որոշյալ նախադասություններով նախադասություններ կազմել:
   • Բոլոր, բոլորը, ամբողջ, ամբողջը, ամեն ինչ, յուրաքանչյուր, ամեն մի, ամեն մեկը:

Բոլոր մարդիկ հավաքվել էին թատրոնի մոտ։

Բոլորը այսօր հագել էին սև և սպիտակ հագուստ։

Ամբողջ օրը ես տնային էի կատարում։

Ամոբղջը գցել էի աղբիդույլ։

Այդ փոքրիկ տղան ամեն ինչ փչացրեց։

Յուրաքանչյուր աշակերտ բերեց մեկական աթոռ։

Այս թաղամասում ամեն մի տուն պատրաստված էր վարդագույն տուֆից։

Ամեն մեկը իր հետ բերել էր հինգ հարյուր դրամ։

1․Զուգահեռագծի բարձրությունը կողմի հետ կազմում է 40°-ի անկյուն: Հաշվիր զուգահեռագծի բութ անկյան մեծությունը: 

<A = 180 — (B + E) 180 — (40 + 90) = 50^o

<A = <C = 50^o (որպես խաչադիր անկյուններ)

<D և <B = 360 — (50 + 50) = 260

<D = 260 : 2 = 130

2․Սոնան ուզում է կառուցել զուգահեռագծի տեսքով ծաղկանոց: Նա ունի 22 մետր դեկորատիվ ցանկապատ: Որքա՞ն կլինի ծաղկանոցի երկրորդ կողմը, եթե նրա մի կողմը 5 մ է:

5 + 5 = 10

22 — 10 = 12

12 : 2 = 6

Պատ՝ 6սմ

Դասագրքից՝ 19, 22, 23, 24,

• Բնութագրել Ֆրանսիայի աշխարհագրական դիրքը: 

Ֆրանսիան գտնվում է Եվրոպայի ծայր արևմուտքում և ունի շատ լավ տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Նրա աշխարհագրական դիրքի գշորն են, օրինակ՝ հարմար հարևային դիրքը, երկար ծովային սահմաններ և այլն։

• Որո՞նք են ֆրանսիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները

Ֆրանսիան ունի բավականին հարթ մակերևույթ, բարենպաստ կլիմայական պայմաններ, զանազան ռեսուրսներ և այլն։ Միջերկրական ափերի, Ալպերի մաքուր օդը, բարձրորոակ սպասարկումը, ճանապարհները, մշակութային հուշարձաններ Ֆրանսիայի դարձրին զբոսաշրջության խոշորագույն երկիրը աշխարհում։

• Ի՞նչ դեր ունի Ֆրանսիան ժամանակակից աշխարհում և տարածաշրջանում:

Ֆրանսինայի առաջատար ճյուղերից մեկն է քիմիական արդյունաբերությունը, րոը ստեղծում է տարբեր պլասմասներ, կաուչոկներ, տարբեր թելեր։ Թեթև ադյունաբերությւոնը նույնպես մեծ դեր ունի, այն արտադրում է հագուստ, կոշիկ, տարբեր գործվածքներ և այլն։ Գյուղատնտեսությունը արտադրում է տարբեր մթերքներ, խմիչքներ և այլն։ Այդ ամենը տեղափոխվում է տարբեր երկներ և վաճառվում։

• Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել, Ֆրանսիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները: 

Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

Ընտրում ենք դերանուն-թեմաներից մեկը և ստեղծագործում:

• Մենք
• Ինչո՞ւ
• Նրանք
• Ոչ ոք
• Ինչպե՞ս
• Միմյանց
• այլ

Ինչո՞ւ

Մենք հաճախ ենք տալիս այս հարցը ինչո՞ւ։ Այս աշխարհում կան շատ-շատ երևույթներ, որոնց մենք տալիս ենք ինչու հարցը։ Օրինակ՝ ինչո՞ւ մենք չենք կարող թռչել, ինչո՞ւ չենք կարող վերադառնալ անցյալը կամ ապագան և այդպիսի բազմազան հարցեր։

Սակայն այդ բառը մեր կյանքում նույնիսկ օգնել է։ Օրինակ, երբ Նյուտոնը նստած էր խնձորենու տակ և նրա վրա ընկավ խնձորը, նա հարց տվեց <<Ինչո՞ւ այդ խնձորը ընկավ>> և դրանից հետո Նյուտոնը սկսեց բազմազան ֆիզիկական երևույթներ ուսումնասիրել։ Ուսումնասիրելով բնության երևույթներ նա կարողացավ գտնել <<Ինչո՞ւ>> հարցի պատասխանը։

Կարծում եմ <<Ինչո՞ւ>> հարցը տալով կարելի է պատասխանել, շատ հարցերին։ Սակայն բացի այդ հարցը տալով հարկավոր է նաև մտածել, անցկացնել փորձեր և այլն։

• Բլոգում վերլուծում ենք պատմվածքը՝ ընտրելով թեմաներից մեկը.
  • Դավիթ Դանիելյանը՝ տխուր մարդ
  • Ինչո՞ւ էր պետք կամաց խոսել
  • Ֆիզիկական ցավով տխուր մարդը. համեմատություն զորյանական մյուս տխուր մարդկանց հետ
  • այլ

Դավիթ Դանիելյանը՝ տխուր մարդ

«Տխուր մարդիկ» շարքի հերոսներից որոշը չունեին ֆիզիկական ցավ, դրա փոխարեն ունեին հոգեկան ցավեր։ Այս պատմվածքում, կարծում եմ Դավիթ Դանիելյանը ուներ հենց այդ երկու ցավերը, ֆիզիկական ցավը՝ ատամի ցավը, իսկ հոգեկան ցավը կարող էր լինել նրան անհանգստացնող փաստը՝ նրա մահը։

Լռություն ընդհանրապես բոլոր վատառողջ մարդկանց է հարկավոր, դրա համար զարմանալի չէր, թե ինչու էր Դավիթ Դանիելյանը պարտադրում բոլորին, որպեսզի նրանք լուռ նրանց պահեն։

Նաև Դավիթ Դանիելյանը վախենում էր ատամնաբույժերից, քանի որ մեկ անգամ վատ ատամի փոխարեն նրանք հանել էին նրա առողջ ատամը։ Այդ դեպքից հետո իր մեջ մնացել է այդ վախը, այդ իսկ պատճառով նա այդպես տառապում էր ատամի ցավից։

Ստեփան Զորյանի «Ճաշ» պատմվածքից գտնել և դուրս գրել ածականներ և թվականներ՝ որոշելով տեսակները: Քանակն ինքդ կորոշես:

հարուստ — որակական

խաղաղ — որակական

ծանրախոհ — հարաբերական

ծանր — որակական

տոհմական — հարաբերական բոլորո բառերը պատկանում են դրական աստիճանին

երկար — որակական

ընդարձակ — որակական

ճերմակ — որակական

յուղոտ — որակական

անշարժ — հարաբերական

---

Չորս — քանակական

Երկրորդ- դասական

Քսանից — քանակական

Քառասուն- քանակական

Երկու — քանակական

հարյուր հիսուն — քանակական

1. Տրված բայերից կազմել ածականներ և ընդգծել ածականակերտ ածանցները:
   • Վստահելի, համակերպելի, բացատրելի,
   • Դյութիչ, գրավիչ, հուզիչ,
   • Վախկոտ, ամաչկոտ, պարծկոտ:
2. Տրված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտել ածականներով և ընդգծել ածականակերտ ածանցները:
   • Յոթ գլուխ ունեցող — յոթգլխանի, երկու երես ունեցող — երկերես, երկու փող ունեցող — երկփող,
   • Եռանդով օժտված — եռանդուն, շատ բուրդ ունեցող — բրդոտ, գույն ունեցող — գունավոր, թևեր ունեցող — թևանի,
   • Մեծ ուժ ունեցող — ուժեղ, երեք տարի(ամ) տևող — եռամյա, տասը տարեկան — տասնամյա :
3. Կետերը փոխարինել ածականակերտ ածանցներով:
   • անկենդան, անկամ, անխոսկան, հայրենի, կիսատ, փառտենչ, վայրենի, աղի, արևելյան, երևանյան, ընկերական,
   • կծու, ազդեցիկ, թրթռան, հնչող, խոհեմ, դողդոջուն:
4. Տրված տեքստին ավելացնել մտքին համապատասխանող ածականներ:
   • Ֆլորիդայի հսկայական էլեկտրակայանի մի աշխատակցուհի պատմում էր. «Ռոբոտը բարձրացրեց ամուր սեղմած ձեռքն ու սկսեց ուժեղ հարվածելով ինքն իրեն մասնատել»: Նա ականատես էր եղել ռոբոտի «ինքնասպանության»՝ աշխարհում առաջին դեպքին: Զարգացած Էլեկտրոնային օգնականն ստեղծվել էր ատոմային էլեկտրակայանի ռեակտորներում տարբեր տեսակի սև աշխատանքներ կատարելու համար: Խեղճ ռոբոտը հավանաբար հոգնել էր իրենից, երբ հսկա ատոմակայանում որոշ ժամանակ աշխատելուց հետո իր համար հեռանկար չէր տեսել, կամ էլ, որն ավելի հավանական է, ուղղակի նրա սխեմայի մեջ անհեթեթ անսարքություն էր առաջացել:
5. Խմբավորել տրված թվականները (քանակական, դասական, բաշխական կոտորակային):
   • Հարյուր քսան — քանակական, երկու հինգերորդ — կոտորակային, վաթսուն — քանակական, երրորդ — դասական, յոթական — բաշխական, տասը — քանակական, կես — կոտորակային, չորրորդ — դասական, վաթսունմեկերորդ — կոտորակային, իննական — բաշխական, քառասուն-քառասուն — բաշխական, մեկական — բաշխական, քառորդ — կոտորակային, քառասուներորդ — դասական, մեկ երկրորդ — կոտորակային, առաջին — դասական:
6. Տեքստի թվականները բառերով գրել:
   • Կալիֆոռնիացի քառասուն-ամյա մի մարդ Միացյալ Նահանգները՝ Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան, ոտքով անցավ իննսունիննը օր տասներեք ժամ տասներեք րոպեում, վեց ժամով ավելի արագ, քան նույն տարածությունն անցած հայրենակիցը: Ճանապարհի երկարությունը երկու հազար իննը հարյուր չորս կիլոմետր է: Մեկ օրում անցնում էր միջին հաշվով հիսուն կիլոմետր:
7. Սխալ գործածված կամ գրված թվականները գտնել և ուղղել:
   • Ութ տարում երեսունիննը անգամ քննություն է հանձնել:
   • Նրա հավանոցում երեք հարյուր վաթսուներկու թռչուն կա:
   • Բոլոր երեխաներին վեցական մատիտ տվեցին:
   • Քսանմեկերորդ դարը նոր բացահայտումների դար է:
   • Նրանց ամենառաջին հանդիպումը այս տարի էր:

1․Տաթևիկը չափեց զուգահեռագծի երկու անկյունները և ստացավ 61 և 119 աստիճանի մեծություններ: Արդյո՞ք նա ճիշտ էր չափել:

Այո, ճիշտ չափել

61 + 119 + 61 + 119 = 360

Պատ՝ 360^o

2․Զուգահեռագծի C անկյունը 55° է: Գտիր զուգահեռագծի մյուս անկյունները:

C = A

A = 55°

B և D = 360 — (A + C)

B, D = 360 — (55 + 55) = 250°

B, D = 250 : 2 = 125

B = 125°

D = 125°

A = 55°

3․Զուգահեռագծի մի կողմը 29 սմ է, իսկ մյուս կողմը 7 սմ-ով մեծ է նրանից: Հաշվիր զուգահեռագծի պարագիծը:

29 + 7 = 36

Քանի որ զուգահեռ հանդիպակաց կողմերը զույգ առ զույգ հավասար են, ուրեմն մյուս կողմերը հավասար են 27սմ և 36սմ։

P = 36 + 27 + 36 + 27 = 126

P = 126 սմ

4․Զուգահեռագծի պարագիծը 108 մ է: Հայտնի է, որ նրա մի կողմը 8 անգամ մեծ է մյուսից: Հաշվիր զուգահեռագծի կողմերը:

5․Զուգահեռագծի մի անկյունը 8 անգամ մեծ է մյուս անկյունից: Հաշվիր զուգահեռագծի անկյունները:

18x = 360°

x = 360 : 18

x = 20

8x = 160

Ստուգում

160 + 160 + 20 + 20 = 360°

6․Տրված է՝ ∢BCA=26°∢BAC=18° 

 Գտիր՝ ∢BAD=°,  ∢B=°, ∢BCD=°,  ∢D= °

Որպես խաչադիր անկյուններ ∢BAD=∢BCA

∢BAD = 26°

Որպես խաչադիր անկյուններ ∢BAC=∢BCD=

∢BCD= 18°

∢B և ∢D = 360 — (26 + 18 + 26 + 18) =272

272 : 2 = 136

∢B = 136°

∢D = 136

Դասագրքից՝ 18, 20, 21