Լրացուցիչ Կրթություն (Հայոց լ.) 27.09.2021

Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

Գտնել մակբայները և որոշել դրանց տեսակները:

  1. Աշունը կրկին(ժամանակի մակբայ) եկավ՝ բերելով դեղինն իր հետ:
  2. Ամենուր(տեղի մակբայ) տարածվել էր անձրևի թողած հաճելի բույրը:
  3. Հայրենի քաղաքում աշունն այսքան գեղեցիկ երբեք(ժամանակի բակբայ) չէր եղել:
  4. Վաղուց(ժամանակի) չէին նստել դեմ դիմաց(տեղի մակբայ)՝ խոսելու երբեմն պատահող զավեշտալի դեպքերից:
  5. Քաղաքներով շատ ճամփորդելու մասին արդեն(ժամանակի մակբայ) սկսել էր լրջորեն մտածել:
  6. Հետո(ժամանակի մակբայ) եղբայրաբար խորհուրդ տվեց արագորեն հեռանալ այդ վայրից:

Դասարանական աշխատանք (Հայոց լ.) 27․09․2021

Վերհիշում ենք բայերը:

  • Կազմել տրված բայերի բոլոր դերբայական ձևերը: Գրել, կարդալ, տեսնել, սառչել, բարձրանալ, մոտենալ, մոտեցնել:
    • Անորոշ-ել. -ալ
    • Համակատար-ելիս, -ալիս
    • Հարակատար-ած
    • Ենթակայական-ող
    • Անկատար-ում
    • Ապակատար-ելու, -ալու
    • Վաղակատար-ել
    • Ժխտական-ի, -ա

Գրել, գրելիս, գրած, գրող, գրում, գրելու, գրել, գրի

Կարդալ, կարդալիս, կարդած, կարդացող, կարդում, կարդալու, կարդացել, կարդա

Տեսնել, տեսնելիս, տեսած, տեսնող, տեսնում, տեսնելու, տեսնել, տեսնի

Սառչեն, սաչելիս, սառչած. սառչող, սառչում, սառչելու, սառչել, սառչի

Բարձրանալ, բարձրանելիս, բարձրացած, բարձրացող, բարձրանում, բարձրանալու, բարձրացել, բարձրանա

Մոտենալ, մատենալիս, մատեցած, մոտեցող, մոտենում, մոտենալու, մոտեցել, մոտենա

Մոտեցնել, մոտեցնելիս, մոտեցած, մոտեցող, մոտենում, մոտենալու, մոտեցնել մոտենա

  • Տրված բայերը խոնարհել սահմանական եղանակի բոլոր ժամանակաձևերով (կազմել բոլոր ձևերը՝ բոլոր դեմքերով և թվերով): Կապել, կարդալ, ջերմացնել
    • Անկատար ներկա — կապում եմ, կապում ես, կապում է, կապում ենք, կապում եք, կապում են, կարդում եմ, կարդում ես, կարդում է, կարդում ենք, կարդում եք, կարդում են, ջերմացնում եմ, ջերմացնում ես, ջերմացնում է, ջերմացնում ենք, ջերմացնում եք, ջերմացնում են:
    • Անկատար անցյալ — կապում էի, կապում էիր, կապում էր,կապում էինք, կապում էիք, կապում էին, կարդում էի, կարդում էիր, կարդում էր, կարդում էինք, կարդում էիք, կարդում կարդում էին, ջերմացնում էր, ջերմացնում էիր, ջերմացնում էր ջերմացնում էինք, ջերմացնում էիք, ջերմացնում էին:
    • Ապակատար ներկա — կապելու եմ, կապելու ես, կապելու է, կապելու ենք, կապելու եք, կապելու են, կարդալու եմ, կարդալու ես, կարդալու է, կարդալու ենք, կարդալու եք, կարդալու են, ջերմացնելու եմ, ջերմացնելու ես, ջերմացնելու է, ջերմացնելու ենք, ջերմացնելու եք, ջերմացնելու են:
    • Ապակատար անցյալ — կապելու էի, կապելու էիր, կապելու էր, կապելու էինք, կապելու էիք, կապելու էին, կարդալու էի, կարդալու էիր, կարդալու էր, կարդալու էինք, կարդալու էիք, կարդալու էին, ջերմացնելու էի, ջերմացնելու էիր, ջերմացնելու էր, ջերմացնելու էինք, ջերմացնելու էիք, ջերմացնելու էին:
    • Վաղակատար ներկա — կապել եմ, կապել ես, կապել է, կապել ենք, կապել եք, կապել են, կարդացել եմ, կարդացել ես, կարդացել է, կարդացել ենք, կարդացել եք, կարդացել են, ջերմացրել եմ, ջերմացրել ես, ջերմացրել է, ջերմացրել ենք, ջերմացրել եք, ջերմացրել են:
    • Վաղակատար անցյալ — կապել էի, կապել էիր, կապել էր, կապել էինք, կապել էիք, կապել էին, կարդացել էի, կարդացել էիր, կարդացել էր, կարդացել էինք, կարդացել էիք, կարդացել էիք, ջերմացրել էի, ջերմացրել էիր, ջերմացրել էր, ջերմացրել էինք, ջերմացրել էիք, ջերմացրել էին:
    • Անցյալ կատարյալ — կապեցի, կապեցիր, կապեց, կապեցինք, կապեցիք, կապեցին, կարդացի, կարդացիր, կարդաց, կարդացինք, կարդացիք, կարդացին, ջերմացրի, ջերմացրիք, ջերմացրին, ջերմացրինք, ջերմացրիք, ջերմացրին:

  • Տրված բայերը խոնարհել ըղձական, ենթադրական, հարկադրական և հրամայական եղանակներով (կազմել բոլոր ձևերը՝ բոլոր դեմքերով և թվերով): Երգել, փախչել, մոռանալ, հեռացնել:
  • Տրված բայերը դարձնել կրավորական:
    • Գրել, գրավել, թխել, վրդովել, կապել, նկարել, այրել, ցրել, մաքրել, սրբել, հավաքել, հուզել, խոսել:

Գրվել, գրավեցնել, թխվել, վրդովվենել, կապվել, նկարվել, այրվել, ցրվել, մաքրվել, սրբվել, հավաքվել, հուզվել, խոսվել

  • Տրված նախադասությունները դարձնել ներգործական:
    • Մշակովի բույսերի սերմերը մոլախոտի սերմերից մաքրվեց մագնիսով:
    • Գիտնականների կողմից փնտրվեց համարձակ գաղափարն իրագործելու հնարները:
    • Ամբողջ տանիքը ծածկվեց ձյան հաստ շերտով:
    • Հարևանների առանձնատունը կառուցվեց հմուտ ճարտարապետի և շինարարների կողմից:
    • Դուռն աղմուկով փակվեց ուժգին քամուց:
    • Գրողի կողմից գրքում մի հետաքրքիր թռչող մեքենա է նկարագրվեց:
    • Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվեց անգամ փոքրիկ կայծից:

  • Սխալ կազմված բայաձևերը ճշտել:
    • Ինչ-որ մութ մարդկանց հետ էր կապնված:
    • Տղաները վիճում էին բակում, ու վեճը կատակի նման չէր:
    • Դեռ շատ կտուժվես՝ ինձ չլսելով:
    • Խոսքս քեզ չի վերաբերվում:

Հյուսվածքներ և բջիջներ (Կենսաբանություն)

Բջիջների այն խումբը,որոնք ունեն նույն ձևը, կառուցվածքը, ծագումը, կատարում են նույն ֆունկցիան և միմյանց հետ միացած են միջբջջային նյութով կոչվում են հյուսվածք: Մարդու օրգանիզմում կան 4 տեսակի հյուսվածքներ` էպիթելային, շարակցական, մկանային և նյարդային:

Էպիթելային հյուսվածքը պատում է մարդու մարմնի արտաքին մակերևույթը, մարմնի բոլոր խոռոչները, սնամեջ օրգանների և անոթների ներքին պատերը, մտնում գեղձերի բաղադրամասերի մեջ։ Առանձնանում է էպիթելային հյուսվածքի մի քանի տեսակ՝ հարթ, մաշկային, գեղձային, աղիքային և թարթաչավոր։

Շարակցական հյուսվածքը կազմում է կմախքը, ենթամաշկային ճարպային շերտը, արյունը, ավիշը։ Շարակցային հյուսվածքը ունի չորս տեսակ բուն շարակցական, հեղուկ, աճառային, ոսկրային։

Մկանային հյուսվածքը կազմված է մկանաթելերից և միջբջջային նյութից։Մկանային բջիջների ցիտոպլազմայում կան մանրադիտակային թելիկներ, որոնք կծկվում են և ապահովում մկանի կծկողական գործառույթը։ Մկանայինը ունի երեք տեսակ հարթ, միջաձիգ գոլավոր և սրտամկան։

Նյարդային հյուսվածքը կազմված է նյարդային բջիջներից՝ նեյրոններից, ուղեկից բջիջներից և միջբջջային նյութից։


Մեր մարմինը ուրիշ օրգանիզմների պես ունեն բջիջային կառուցվածք։

Բոլոր բջիջները գտնվում են միաբջջային նյութում, որտեղ ապահովում է նրանց սնունդը, ապահովությունը և շնչառությունը։

Բոլոր բջիջները տարբերվում են իրենց չափերով, ձևով և տարբեր ֆունկցիաներով։

Բջիջը ամենառաջինը հայտնաբերեց Ռոբերտ Հուկը, 17-րդ դարում  իր կողմից ստեղծված պարզագույն մանրադիտակով ։ Նա ուսումնասիրեց գինու խցանի կտրվածքը և առաջին անգամ բացահայտեց ու նկարագրեց բջիջը:

Կենդանական և բուսական բջիջների միջև կան տարբերություններ, սակայն նրանք ունեն նման կառուցվածք: Բոլոր բջիջները կազմված են բջջաթաղանթից, ցիտոպլազմայից, կորիզից և օրգանոիդներից:

Բոլոր տիպի կենդանի օրգանիզմների բջիջները կազմված են անկենդան բնության մեջ հանդիպող քիմիական տարրերից. գերակշռում են ածխածինը, ջրածինը, թթվածինը, ազոտը:

Մեկ տարրի պատմությունը (Քիմիա)

1.Տարրի բնութագրումը` Թթվածին                                                                 1) քիմիական  տարրի  նշանը O
2) կարգաթիվը z = 8, միջուկի լիցքը +8

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 16 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը mo = 16 * 1,66 * 10-27 = 2,656‬ *10-26

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում«ո՞ր  պարբերության տարր  է,խումբը. 2 ,ենթախումբը գլխավոր

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝ 8p, 8n, 8e                             7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը +8 |+2|+6

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչ մետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ = 0, -2: 

10)Ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը 1s22s22p4


Թթվածին(O)

Մի փոքր թթվածնի(O) մասին․

Թթվածինը ամենատարածված քիմիական տարրն է Երկրի վրա։ Թթվածինը կազմում է Երկրի ջրային շերտի զանգվածի 6/7 մասը, իսկ մթնոլորտում գտնվում է եկրորդ տեղը պարունակությամբ։ Թթվածինը մտնում է բոլոր այն նյութերի բադադրության մեջ, որոնցից կազմված են կենդանի օրգանիզմները, օրինակ, մարդու օրգանիզմը պարունակում է մոտավորապես 65 % թթվածին։

Թթվածնի բացահայտման պատմությունը

1769 առաջին անգամ թթվածին ստացել է  գիտնական Շեելեն մագնեզիումի նիտրատի, թորակների ջերմային քայքայումից։ Նաև գիտնական Պրիստելին 1774 թվականին սնդիկի օքսիդի և սուսրի տաքացումից ստացավ թթվածինը։

Անվան ծագումը

1775 թվականին Լավուազիեն հաստատեց, որ օդի բաղադրությունը կազմված է թթուներից, որից մեկը հենց թթվածինն էր։ Դրա համար նա անվանեց oxygene — «թթու առաջացնող, որից առաջացավ հայերեն թթվածինը բառը։

Տարրի տարածվածությունը

Թթվածինը Երկրի կեղևի ամենատարածված էլեմենտն է։ Ազատ վիճակում գտնվում է մթնոլորտային օդում։ Կարող է մտնել ջրի մեջ, միներալների մեջ, լեռնային ապարների մեջ և բոլոր այն բույսերի, որոնցից կազմված են բուսական և կենդանական օրգանիզմները։ Երկիր մոլորակի օդային մթնոլորտը կազմված է հիմնականում երկու գազից՝ թթվածնից (O2) և ազոտից (N2)։ Օդում թթվածնի ծախսը հիմնականում պայմանավորված է նյութերի օքսիդացմամբ, այրմամբ, օրգանական նյութերի նեխմամբ ու կենդանի օրգանիզմների շնչառությամբ։ Թթվածինը բնության մեջ յուրօրինակ շրջապտույտ է կատարում։

Ֆիզիկական հատկություններ

Թթվածինը համարվում է պարզ նյութ։ Թթվածինը սովորական պայմաններում գազ է, հոտ չունի, անգույն է, համ չունի, եռում է -182,96 °C ջերմաստիճանում, հեղուկ և պինդ վիճակում երկնագույն է, իսկ հեղուկ վիճակում դեպի մագնիսն է ձգվում։


Ինչ նյութերի կազմի մեջ է մտնում, գրեք առնվազն երեք նյութ և կատարեք հետևյալ հաշվարկները — H2O, S2O, CO2

1.Նյութի անվանումը

H2O — ջուր

S2O — ծծմբի օքսիդ

CO2 — ածխաթթու գազ

2.Ինչ տարրերից է կազմված տրված նյութը

H2O — ջրածին, թթվածին

S2O — ծծումբ, թթվածին

CO2 — ածխածին, թթվածին

3.Քանի ատոմ ամեն մի տարրից կա տվյալ նյութի մոլեկուլում

H2O — 2 — H, 1 — O

SS2O — 2 — S, 1 — O

CO2 — 1 — O, 2 — O

4.Հաշվել՝Mr

Mr(H2O) = 1 * 2 + 16 = 18

Mr(S2O) = 32 * 2 + 16 = 80

Mr(CO2) = 12 + 16 * 2 = 44

5., Հաշվել տարրերի զանգվածային հարաբերությունները` m

m(H2O) = m(H) : (O) = 2 : 16

m(S2O) = m(S) : m(O) = 64 : 16

m(CO2) = m(C) : m(O) = 12 : 32

6.Հաշվել`w

(H2O)

w(H2) = 2/18 * 100% = 11%

w(O) = 16/18 * 100% = 89%

(S2O)

w(S2) = 64/80 * 100% = 80%

w(O) = 100% — 80% = 20%

(CO2)

w(C) = 12/44 * 100% = 27%

w(O2) = 100% — 27% = 73%

7..Հաշվել մեկ մոլեկուլի զանգվածը

Mo(H2O) = 18 * 1,66 * 10-27 = 2,988‬ * 10-26

Mo(S2O) = 80 * 1,66 * 10-27 = 1,0624 * 10 -25

Mo(CO2) = 44 * 1,66 * 10-27 = 1,328‬* 10-25

8.Նյութը բարդ է, թե պարզ`      

 Բոլոր նյութերը բարդ են


Գրել նյութերի ֆիզիկական հատկությունները

H2O

Սովորական պայմաններում ջուրն անգույն, անհամ, անհոտ և հեղուկ է։ Ջուրն ունի ամենամեծ ջերմունակությունը, այդ պատճառով դանդաղ տաքանում է, դանդաղ սառչում։

S2O

Նորմալ պայմաններում սուր հոտով անգույն գազ է: Ճնշման տակ՝ սենյակային ջերմաստիճանում հեղուկանում է։ Լուծվում է ջրում առաջացնելուվ ծծմբային թթու:

CO2

Ածխաթթնական գազը անգույն, անհոտ, թույլ թթվահամով, օդից 1,5 անգամ ծանր գազ է։