Տատիկի և Պապիկի արձանի մասին

Տատիկի և պապիկի արձանը գտնվում է Արցախում ՝ Ստեփանակերտի մուտքի մոտ։Հուշարձանի իսկական անվանումը «Մե՛նք ենք մեր սարերը»‐ն է, նաև Արցախում անվանում են մամիկ և պապիկ։ Տեղադրվել է 1967 թվականին, գտնվում է բլրի գագաթին։ Քանդակագործն է Սարգիս Բաղդասարյանը, ճարտարապետ՝ Յուրի Հակոբյան։ Արձանը պատրաստված է կարմիր տուֆից։Այն խորհրդանշում է արցախյան հողի և ժողովրդի արմատների միջև արյունակցական կապը։ Արձանը պատկերված է երկու տարեց ղարաբաղի ամուսինների տեսքով։Կարծես լեռնաբլուրը ճեղքվել է, և նրանք այդ ճեղքից բարձրացել, կանգնել են՝ ոտքերը ամուր դրած հայերի հողի մեջ։

Հուշակոթողի շինարարությանը և նրա տեղադրմանը դեմ է եղել Սովետական Ադրբեջանի ղեկավարությունը։ Ավելին՝ բողոք է բարձրացվել Ստեփանակերտ քաղաքի մերձակայքում այդ քանդակը տեղադրելու առթիվ։ Այնուամենայնիվ, այն տեղադրվեց։Քանդակը «Մենք ենք, մեր լեռները» անունով է կնքել Բագրատ Ուլուբաբյանը։ Այն Ստեփանակերտի մոտքի մոտ որպես հուշարձան ունենալու գաղափարը կյանքի է կոչվել այդ տարիներին Լեռնային Ղարաբաղի մարզխորհրդի գործկոմի նախագահ Մուշեղ Օհանջանյանի անմիջական մասնակցությամբ

Փաստեր ֆենեկի մասին

  1. Ֆենեկ աղվեսը իրական աղվեսների պատկանող կենդանի է և ապրում է Աֆրիկայի Սահարա Անապատում։
  2.  Աղեսի բոլոր տեսակներից ամենափոքրը լինելով նա ունի անբնական մեծ և լայն ականջներ, ինչից և կարելի է նրան տարբերել մյուսներից։ 
  3. Ֆենեկը շնազգիների ներկայացուցիչներից չափսով ամենափոքրն է։ Նա ունի 20 սմ մարմնի բարձրություն, 24-41 սմ մարմնի և մոտ 18-31 սմ պոչի երկարություն։ Լայն ականջները մոտ 10-15 սմ երկարություն ունեն։ Կշռում է 68 գրամից մոտ 1,60 կիլոգրամ։
  4. Գիտնականները կատարել են տարբեր հետազոտություններ և հասկացել են, որ ֆենեկները ունեն բազմաթիվ տարբերություններ համեմատաբար աղվեսների մյուս տեսակների։ Ֆենեկը սկզբում դասվում են որպես առանձին կենդանի Fennecus անվան ներքո։ Այսօվա դրությամբ նրան դասում են իրական աղվեսների շարքը ՝ Vulpes zerda գիտական անվանմամբ, բայց երբեմն անվանում են նաև Fennecus zerda, որպես աղվեսի առանձին տեսակ։
  5. Ֆենեկները միայնակ կենդանիներ չեն, արպում են փոքր խմբերով։ Արու և էգ զույգը միշտ մնում է միասին, իսկ նրանց ձագերը ապրում են ծնողների հետ մինչև մի քանի տարեկան դառնալը, նույնիսկ այն դեպքում, երբ ծնողները նոր ձագեր են ունենում։
  6. Ֆենեկները հավատարիմ կենդանիներ են և իրենց զույգին չեն փոխում կյանքի ընթացքում։ 
  7. Ֆենեկները ամենակեր են և սնվում են մանր կրծողներով, սողուններով, թռչուններով, ձվերով և տարբեր մրգերով ու հատապտուղներով։
  8. Ֆենեկների հիմնական թշնամիները և սնունդ գողացողները գիշատիչ թռչուններն են (ականջավոր բու)։ Այլ կյանքը դժարացնող կենդանիներից են կարակալները, բորենիները, շնագայլերը և սալուկի որսորդական շները։
  9. Տարբեր երկրներում այս կենդանիներին թակարդներով բռնում են որպեսզի դարձնեն ընտանի կենդանի կամ մորթին վաճառելու նպատակով։
  10.  Վերջին տարիներին ֆենեկ աղվեսներին պահում են նաև ընտանի պայմաններում։

Առաջադրանքներ

Դարձնում ենք աշխարհաբար

ԱԴուք էք լոյս աշխարհի։    (Մատթէոս Ե, 14)

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ:
Նախադասաթյունն աշխարհաբար գրիր՝ քանի ձևով կարող ես։

Դուք էք լոյս աշխարհի —  դուք եք լույսն աշխարհի

ԲՈչյագեսցի ակն տեսանելովեւ ոչ լցցի ունկն լսելով։  (Ժողովող Ա, 8)

Ոչյագեսցի ակն տեսանելովեւ ոչ լցցի ունկն լսելովչի հագենա աչքը տեսնելով և չի լցվի ականջը լսելով

ոչ յագեսցի           – չհագենա, չի հագենա, չպիտի հագենա, չի հագենալու
ակն                       – աչք(ը)
ոչ լցցի                   — չլցվի, չի լցվի, չպիտի լցվի, չի լցվելու

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասաթյունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

ԳԳովեսցէ զքեզ ընկերն եւ մի՛ քո բերանօտարնեւ մ՛ի քո շրթունք։ (Առակք ԻԷ, 2)

Գովեսցէ զքեզ ընկերն եւ մի՛ քո բերան, օտարն, եւ մ՛ի քո շրթունք – թող գովի քեզ ընկերտ և ոչ թե քո բերանը, օտարը և ոչ թե  շրթունքը

գովեսցէ       — գովի, թող գովի, կգովի, պիտի գովի, գովելու է
զքեզ                — քեզ
եւ մի՛              — և ոչ, ոչ թե

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

ԴՈր հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյչար ի տանէ նորա մի պակասեսցէ։

Որ հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյ, չար ի տանէ նորա մի պակասեսցէ – ով տալիս է չար բարու փոխարեն, չարը նրա տանից չի պակասելու

(ԱոակքԺԷ, 13)
որ                                 — ով, ով որ
հատուցանէ                        — հատուցում է, տալիս է
փոխանակ բարւոյ    — բարու փոխարեն
ի տանէ նորա            — նրա տանից
մի պակասեսցէ         — չպակասի, չի պակասի, չպիտի պակասի. չի պակասելու

ՀԱՐՑ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։
Գրաբա՛ր դարձրու այս նախադասությունը.
Բարու փոխարեն չարով մի՛ հատուցիր (մի՛ հատուցաներ), չարը տանիցդ (ի տանէ քումմէ) չի պակասի։

Դարձնում ենք աշխարհաբար

ԱԴուք էք լոյս աշխարհի։    (Մատթէոս Ե, 14)

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ:
Նախադասաթյունն աշխարհաբար գրիր՝ քանի ձևով կարող ես։

Դուք էք լոյս աշխարհի —  դուք եք լույսն աշխարհի

ԲՈչյագեսցի ակն տեսանելովեւ ոչ լցցի ունկն լսելով։  (Ժողովող Ա, 8)

Ոչյագեսցի ակն տեսանելովեւ ոչ լցցի ունկն լսելովչի հագենա աչքը տեսնելով և չի լցվի ականջը լսելով

ոչ յագեսցի           – չհագենա, չի հագենա, չպիտի հագենա, չի հագենալու
ակն                       – աչք(ը)
ոչ լցցի                   — չլցվի, չի լցվի, չպիտի լցվի, չի լցվելու

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասաթյունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

ԳԳովեսցէ զքեզ ընկերն եւ մի՛ քո բերանօտարնեւ մ՛ի քո շրթունք։ (Առակք ԻԷ, 2)

Գովեսցէ զքեզ ընկերն եւ մի՛ քո բերանօտարնեւ մ՛ի քո շրթունքթող գովի քեզ ընկերտ և ոչ թե քո բերանը, օտարին և ոչ թե  շրթունքը

գովեսցէ       — գովի, թող գովի, կգովի, պիտի գովի, գովելու է
զքեզ                — քեզ
եւ մի՛              — և ոչ, ոչ թե

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։

ԴՈր հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյչար ի տանէ նորա մի պակասեսցէ։

Որ հատուցանէ չար փոխանակ բարւոյչար ի տանէ նորա մի պակասեսցէով տալիս է չար բարու փոխարեն, չարը նրա տանից չի պակասելու

(ԱոակքԺԷ, 13)
որ                                 — ով, ով որ
հատուցանէ                        — հատուցում է, տալիս է
փոխանակ բարւոյ    — բարու փոխարեն
ի տանէ նորա            — նրա տանից
մի պակասեսցէ         — չպակասի, չի պակասի, չպիտի պակասի. չի պակասելու

ՀԱՐՑ ԵՎ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Նախադասությունն աշխարհաբա՛ր դարձրու։
Գրաբա՛ր դարձրու այս նախադասությունը.
Բարու փոխարեն չարով մի՛ հատուցիր (մի՛ հատուցաներ), չարը տանիցդ (ի տանէ քումմէ) չի պակասի։

Բարու փոխարեն չարով մի՛ հատուցիր (մի՛ հատուցաներ), չարը տանիցդ (ի տանէ քումմէ) չի պակասի — Մի հատուցանե չարի փոխանակ բարւոյ , չար ի տանէ նորա մի պակասեսցէ