- Ընտրում ենք հայերեն դեռևս չթարգմանված որևէ օտարալեզու հեքիաթ և թարգմանում այն հայերեն: Եթե հեքիաթը երկար է, կարող ենք այն մասերի բաժանել ու աշխատել մի քանի հոգով:
Աքլորիկ, ոսկե կատարիկ
Լինում է չի լինում մի կատու, մի կեռնեխ և մի աքլորիկ ոսկե կատարիկ։ Ապրում էին նրանք անտառում, մի խրճիթում։Կատուն և կեռնեխը միշտ գնում են անտառ փայտ կտռելու, իսկ աքլորին թողնում էին տանը մենակ։
Գնում են և պատժում են նրան։
- Մենք կգնանք հեռու, իսկ դու մնա տանը, ձեն չհանես:Երբ գա աղվեսը, պատուհանից չնայես:
Տեսավ աղվեսը, որ կատուն ու կեռնեխը տանը չեն և նա սկսեց քիչ քիչ մոտենալ խրճիթին , նստեց պատուհանի մոտ և սկսեց երգել:
- Աքլորիկ, աքլորիկ,
Ոսկե կատարիկ,
Փապլիկ մորուք,
Նայի պատուհանից,
Կտամ քեզ ոլոռ:
Աքլորը գլուխը հանեց պատուհանից: Աղվեսը բռնեց նրան ճանկերով և տարավ նրան իր փոսը:
Գոռաց աքլորիկը.
Տանում է ինձ աղվեսը,
Մութ անտառներով,
Արագ լճերով,
Հսկա սարերով,
Կատու կեռնեխ, օգնեցեք!
Կատուն ու կեռնեխը լսեցին, սլացան ու վերցրեցին աքլորին աղվեսից: Մյուս անգամ , երբ կատուն ու կեռնեխը գնացին փայտ կտռելու ու էլի պատժում են:
— Իսկ հիմա աքլոր չնայես պատուհանից, մենք հեռու կգնանք և չենք լսի քո ձայնը:
Նրանք գնացին, իսկ աղվեսը նորից եկավ խրճիթի մոտ:
- Աքլորիկ, աքլորիկ,
Ոսկե կատարիկ,
Փապլիկ մորուք,
Նայի պատուհանից,
Կտամ քեզ ոլոռ:
Աքլորը նստել չի շարժվում: Իսկ աղվեսը նորից:
Վազեցին երեխաները,
Ցանեցին ցորեն,
Հավերը կերան,
Աքլորներին չտվեցին:
Աքլորը հանեց գլուխը դուրս:
- Կո – կո – կո! Ոնց չեն տալիս!
Աղվեսը բռնեց նրան ճանկերով և տարավ նրա փոսը:
Աքլորը սկսեց աղաղակել:
- Տանում է ինձ աղվեսը,
Մութ անտառներով,
Արագ լճերով,
Հսկա սարերով,
Կատու կեռնեխ, օգնեցեք!
Կատուն ու կեռնեխը լսեցին ու սլացան օգնելու. Կատուն վազում է, կեռնեխը թռչում է: Հասան աղվեսի մոտ, կատուն խփում, կեռնեխը կտցահարում էր ու վերցրեցին աքլորին:
Մի քանի օր հետո կատուն ու կեռնեխը գնացին փայտ կտռելու: Գնալիս պատժում են աքլորին:
Չլսես աղվեսին, չնայես պատուհանից, մենք հեռու ենք գնալու, չենք լսի քո ձայնը:
Ու գնացին կատուն ու կեռնեխը հեռու անտառ փայտ կտռելու: Աղվեսը նորից եկավ, նստեց պատուհանի մոտ ու սկսեց երգել:
- Աքլորիկ, աքլորիկ,
Ոսկե կատարիկ,
Փապլիկ մորուք,
Նայի պատուհանից,
Կտամ քեզ ոլոռ:
Աքլորը նստել ու չի խոսում: Իսկ աղվեսը նորից:
Վազեցին երեխաները,
Ցանեցին ցորեն,
Հավերը կերան,
Աքլորներին չտվեցին:
Աքլորը լռում է, իսկ ազվեսը նորից:
Վազեցին մարդիկ,
Ընկույզներ լցրեցին,
Հավերը կերան,
Աքլորներին չտվեցին:
Աքլորը նայում է պատուհանից:
- Կո – կո – կո! Ոնց չեն տալիս!
Աղվեսը վերցնում է աքլորին ու տանում նրա փոսը, մութ անտառներով, արագ գետերով, հսկա սարերով:
Ինչքան աքլորը գոռում էր կատուն ու կեռնեխը չէին լսում: Իսկ երբ եկան տուն տեսան աքլորը չկա:
Վազեցին կատուն ու կեռնեխը աղվեսի հետքերով: Կատուն վազում է, կեռնեխը թռչում է: Եկան աղվեսի փոսի մոտ: Կատուն սկսեց նվագել գուսելցի։
Աղվեսը լսում է երաժշտությունը և մտածում է․
Հիմա տեսնեմ ով է սենց լավ գուսելցիի վրա նվագում։
Աղվեսը ելավ իր փոսից ու հետո միանգամից կատուն ու կեռնեխը սկսեցին խփել, ծեծել աղվեսին։ Գցեցին մի կողմ աղվեսին և վերցրեցին աքլորին ու գնացին տուն։
Жили-были кот, дрозд да петушок — золотой гребешок. Жили они в лесу, в избушке. Кот да дрозд ходят в лес дрова рубить, а петушка одного оставляют.
Уходят — строго наказывают:
— Мы пойдем далеко, а ты оставайся домовничать, да голоса не подавай; когда придет лиса, в окошко не выглядывай.
Проведала лиса, что кота и дрозда дома нет, прибежала к избушке, села под окошко и запела:
— Петушок, петушок,
Золотой гребешок,
Масляна головушка,
Шелкова бородушка,
Выгляни в окошко,
Дам тебе горошку.
Петушок и выставил головку в окошко. Лиса схватила его в когти, понесла в свою нору.
Закричал петушок:
— Несет меня лиса
За темные леса,
За быстрые реки,
За высокие горы…
Кот и дрозд, спасите меня!..
Кот и дрозд услыхали, бросились в погоню и отняли у лисы петушка.
В другой раз кот и дрозд пошли в лес дрова рубить и опять наказывают:
— Ну, теперь, петух, не выглядывай в окошко, мы еще дальше пойдем, не услышим твоего голоса.
Они ушли, а лиса опять прибежала к избушке и запела:
— Петушок, петушок,
Золотой гребешок,
Масляна головушка,
Шелкова бородушка,
Выгляни в окошко,
Дам тебе горошку.
Петушок сидит помалкивает. А лиса — опять:
— Бежали ребята,
Рассыпали пшеницу,
Курицы клюют,
Петухам не дают…
Петушок и выставил головку в окошко:
— Ко-ко-ко! Как не дают?!
Лиса схватила его в когти, понесла в свою нору.
Закричал петушок:
— Несет меня лиса
За темные леса,
За быстрые реки,
За высокие горы…
Кот и дрозд, спасите меня!..
Кот и дрозд услыхали, бросились в погоню. Кот бежит, дрозд летит… Догнали лису — кот дерет, дрозд клюет, и отняли петушка.
Долго ли, коротко ли, опять собрались кот да дрозд в лес дрова рубить. Уходя, строго-настрого наказывают петушку:
— Не слушай лисы, не выглядывай в окошко, мы еще дальше уйдем, не услышим твоего голоса.
И пошли кот да дрозд далеко в лес дрова рубить. А лиса — тут как тут: села под окошечко и поет:
— Петушок, петушок,
Золотой гребешок,
Масляна головушка,
Шелкова бородушка,
Выгляни в окошко,
Дам тебе горошку.
Петушок сидит помалкивает. А лиса — опять:
— Бежали ребята,
Рассыпали пшеницу,
Курицы клюют,
Петухам не дают…
Петушок все помалкивает. А лиса — опять:
— Люди бежали,
Орехов насыпали,
Куры-то клюют,
Петухам не дают…
Петушок и выставил головку в окошко:
— Ко-ко-ко! Как не дают?!
Лиса схватила его в когти плотно, понесла в свою нору, за темные леса, за быстрые реки, за высокие горы…
Сколько петушок ни кричал, ни звал — кот и дрозд не услышали его. А когда вернулись домой — петушка-то нет.
Побежали кот и дрозд по лисицыным следам. Кот бежит, дрозд летит… Прибежали к лисицыной норе. Кот настроил гусельцы и давай натренькивать:
— Трень, брень, гусельцы,
Золотые струночки…
Еще дома ли Лисафья-кума,
Во своем ли теплом гнездышке?
Лисица слушала, слушала и думает:
«Дай-ка посмотрю — кто это так хорошо на гуслях играет, сладко напевает».
Взяла да и вылезла из норы. Кот и дрозд ее схватили — и давай бить-колотить. Били и колотили, покуда она ноги не унесла.
Взяли они петушка, посадили в лукошко и принесли домой. И с тех пор стали жить да быть, да и теперь живут.
2. Դերային տարբերակով ձայնագրում ենք մեր ուսումնասիրած հեքիաթներից որևէ մեկը:
3. Տեսանյութ ենք պատրաստում, որտեղ մեկնաբանում ենք մեր ուսումնասիրած հեքիաթներից որևէ մեկը, խոսում հերոսների և այն մասին, թե ինչ է այն սովորեցնում:
4. Գրում ենք աշխատանք, որտեղ պատմում ենք մեզ ծանոթ հեքիաթներում հանդիպած կախարդական իրերի ու էակների մասին: Համեմատում ենք նրանց իրար հետ:
Հեքիթաների մեջ մեզ շատ շուտ են հանդիպում կախարդական էակները և իրեր։ Օրինակ կախարդական էակ է <<Մոխրոտ>> հեքիաթի մեջ կախարդական փերին ով օգնեց Մոխրոտին։ Կախարդական էակ է <<Եդեմական ծաղիկ>> հեքիաթում Սիպտակ դևը։ Նա ընդհակառակը չար էր։Եթե Կախարդական փերին և Սիպտակ դևը համեմատենք տարբերվում են նրանով,որ կախարդական փերին բարի է, իսկ Սիպտակ դևը չար։
Կախարդական իրերը լինում են տարբեր։ Օրինակ <<Գեղեցիկ Վասիլիսա>> հեքիաթում կախարդական իր է տիկնիկը։ Նա շատ է պետք գալիս Վասիլիսային։ Այդ տիկնիկը Վասիլիսայի մայրիկի նվիրած տիկնիկն է։ Կարծում եմ, որ եդեմական ծաղիկը նույնպես կախարդական էակ է։
5. Գրում ենք նամակ մեր ուսումնասիրած հեքիաթների հերոսներից մեկին, օրինակ` Ձախորդ Փանոսին, Քաջ Նազարին, Մոխրոտին:
Բարև Ձախորդ Փանոս։ Ինչպես ես։ Ուզում եմ քեզ մի խուրհուրդ տալ, որ պետք կգա քեզ։ Պետք չէ հույսը դնել միայն բախտին։ Պետք է լինել խելացի։ Եթե այդպես շարունակես, որ քո հույսը դնես միայն բախտի վրա ապա հաջողության չես հասնի։ Իսկ որ լինես խելացի պետք է շատ գիրք կարդալ։ Հուսով եմ օգտակար կլինի իմ խորհուրդը քեզ համար։
Մարիա Շոկարյան 