Չղջիկներ

Լրացուցիչ կրթություն

  • Հավաքել տեղեկություն չղջիկի մասին, բնութագրել նրան և համեմատել մյուս թռչունների հետ:

Չղջիկները միակ թռչող կաթնասուններն են. պատկանում են ձեռնաթևավորների կարգի կաթնասունների ենթակարգին։ Հայտնի է 1100 տեսակ՝ տարածված ամենուրեք։ ՀՀ-ում հանդիպում է 28 տեսակ՝ միավորված պայտաքիթ, հարթաքիթ և բուլդոգակերպ չղջիկների ընտանիքներում։

Տեսակների մեծ մասը բնակվում է ՀՀ հարավային և հարավարևելյան մարզերում, Մեհելիի պայտաքիթ չղջիկը՝ նաև Երևանի շրջակայքում, որոշ տեսակներ (գորշ ականջեղ, եվրոպական լայնականջ, լայնականջ ծալքաշուրթ չղջիկներ)՝ հյուսիսային շրջաններում, փոքր իրիկնաչղջիկը՝ հյուսիսային և հարավային անտառաշատ տարածքներում։

Առջևի վերջույթները ձևափոխվել են թևերի, մատները երկար են և հենարանի դեր են կատարում թռիչքաթաղանթի համար։ Ցերեկը, փաթաթվելով այդ լայն թևերի մեջ, նրանք գլխիվայր կախվում-մնում են փչակներում, ձեղնահարկերում կամ որևէ մութ տեղում, իսկ գիշերը դուրս են թռչում՝ որսի։ Անաղմուկ ճախրում են երկնքում՝ հաճախակի թափահարելով թևերը։ Չղջիկներն ուտում են մեծ քանակությամբ միջատներ և դրանով զգալի օգուտ են բերում։ Արևադարձային որոշ տեսակներ սնվում են ավելի խոշոր չղջիկների այլ տեսակներով և կրծողներով, առանձին ներկայացուցիչներ՝ բույսերի նեկտարով ու պտուղներով։ Չղջիկները կողմնորոշվում են անդրաձայնով. թռչելիս մոտակա առարկաներից ու միջատներից անդրադարձած իր ձայնի արձագանքով չղջիկը շրջանցում է անշարժ արգելքը կամ հետապնդում միջատին։

  • Վանկատել տրված բառերը:

Զբաղմունք, զգացմունք, զգայական, սկսել, սպառնալ, ստուգողական, ստվեր, շտեմարան:

Ըզ-բաղ-մունք, ըզ-գաց-մունք, ըզ-գա-յա-կան, ըս-կը-սել, ըս- պառ –նալ, ըս-տու-գո-ղա-կան, ըս-տը-վեր, շըտե-մա-րան:

Տնային աշխատանք

 

 

  1. Երկու կաթնամանների տարողությունները հարաբերում են, ինչպես

11 ։ 5։ Քանի՞ լիտր կաթ կտեղավորվի առաջին կաթնամանում,

եթե երկրորդի տարողությունը 25 լ է։

Լուծում

11/5 = x/25

11 x 25 : 5 = 55

  1. 160 գ ծովի ջրում պարունակվում է 8 գ աղ։ Քանի՞ գրամ ծովի ջուրն

է պարունակում 56 գ աղ։

Լուծում

8/160= 56/x

X= 160 x 56 : 8= 1120

  1. Գտե՛ք շրջանագծերի կենտրոնների հեռավորությունը, եթե մեծ

շրջանագծի շառավիղը R սմ է, իսկ փոքրինը՝ r սմ (տե՛ս նկ. 3)։

 

Գ) R                                                                                       դ)R + r

  1. 15 սմ կողմով քառակուսի հախճասալիկները փոխարինում են

նորերով, որոնց կողմի երկարությունը 20 սմ է։ Քանի՞ նոր հախճասալիկ

է պետք 80 հների փոխարեն։

Լուծում

15/20 = x/80

X=15 x 80: 20 = 60

 

  1. Երկու արհեստանոցներ 1 ամսում պիտի որոշակի քանակով մանրակներ

պատրաստեին։ Առաջին արհեստանոցը կատարեց

աշխատանքի 3/4-ը, իսկ երկրորդը՝

առաջինից 3 անգամ պակաս։

Կարողացա՞ն արդյոք արհեստանոցները

ժամանակին կատարել

նախատեսված աշխատանքը:

 

Լուծում

1)3/4 : 3/1 = 3/12=1/4

2)1/4 + ¾ = 4/4 = 1